Lesson 100 of 101
W rozumieniu ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność w niej określoną, bez względu na cel i rezultat takiej działalność. Jednocześnie za podatnika VAT nie uznaje się organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.
Co do zasady, działalnością gospodarczą dla celów podatku od towarów i usług jest przede wszystkim profesjonalny obrót gospodarczy, realizowany w sposób zorganizowany, a co za tym idzie ciągły (stały). Działalność gospodarcza powinna cechować się stałością, powtarzalnością i niezależnością jej wykonywania, bowiem związana jest z profesjonalnym obrotem gospodarczym. Zgodnie z unijną dyrektywą, regionalne i lokalne organy władzy i inne instytucje prawa publicznego nie są uważane za podatników w związku z działalnością, którą podejmują i transakcjami, które zawierają jako władze publiczne, nawet jeśli pobierają należności, opłaty, składki lub inne płatności w związku z taką działalnością lub transakcjami.
Dla celów określenia statusu podatnika VAT kluczowa jest cecha samodzielności. Jednostki samorządu terytorialnego tworzą wspólnotę samorządową i posiadają osobowość prawną, wykonując przy tym zadania publiczne, ale również działają jako strona czynności cywilnoprawnych we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. Wykonywanie działalności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT obliguje jednostki samorządu terytorialnego jako osoby prawne do uzyskania numeru identyfikacji podatkowej (NIP) oraz zarejestrowania się jako podatnik VAT, a w konsekwencji wystawiania faktur dokumentujących dokonanie odpłatnej dostawy towarów lub świadczenia usług. Jednostka samorządu powinna zarejestrować się jako podatnik VAT czynny i rozliczać się w podatku od towarów i usług, posługując się numerem NIP.
W praktyce - w odniesieniu do znacznego zakresu swojej działalności JST posiada status podatnika VAT oraz związane z tym prawa i obowiązki. Jednocześnie praktyka pokazuje także, że często rodzą się wątpliwości dotyczące określenia, kiedy jednostka samorządu terytorialnego nie wykonuje swoich kompetencji w sferze imperium – zadania publiczne (która jest wyłączona z opodatkowania podatkiem od towarów i usług), a kiedy występuje w sferze dominum – zawierając umowy cywilnoprawne w ramach działalności (kiedy musi zostać potraktowana jako podatnik podatku od towarów i usług).
Generalnie wszędzie tam, gdzie jednostka samorządu terytorialnego działa władczo, wykorzystując swoje kompetencje, tam nie mamy do czynienia z działaniem w charakterze podatnika VAT.
Wskazać także można, że w interpretacji ogólnej z dnia 10 czerwca 2020 r., znak PT1.8101.3. 2019.PT1.8101.3, Minister Finansów uznał, że realizacja przez JST zadań z zakresu edukacji publicznej i pomocy społecznej jest wyłączoną z zakresu VAT, jako że wykonywane w tym zakresie działania są podporządkowane ścisłemu reżimowi publiczno-prawnemu, zaś pobierane opłaty nie stanowią rzeczywistej wartości świadczenia. W interpretacji wskazano przykładowo, że nie podlegają VAT (z racji niewystępowania w charakterze podatnika) przykładowo: